จากสำนักงานปฏิรูประบบสุขภาพ (สปรส.) ซึ่งจัดตั้งภายใต้สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) เมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๓ ได้พัฒนาเป็นสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) ตาม พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๕๐ ให้ไว้ ณ วันที่ ๓ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๐

          หมายเหตุ ท้าย พ.ร.บ. บอกเหตุผลในการประกาศใช้พระราชบัญญัติฉบับนี้คือ โดยที่สุขภาพ หมายถึง ภาวะของมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งทางกาย ทางจิต ทางปัญญา และทางสังคม เชื่อมโยงกันเป็นองค์รวมอย่างสมดุล การวางระบบเพื่อดูแลแก้ไขปัญหาด้านสุขภาพของประชาชน จึงไม่อาจมุ่งเน้นที่การจัดบริการเพื่อการรักษาพยาบาลเพียงด้านเดียว เพราะจะทําให้รัฐและประชาชนต้องเสียค่าใช้จ่ายมากและจะเพิ่มมากขึ้นตามลำดับ ในขณะเดียวกันโรคและปัจจัยที่คุกคามสุขภาพมีการเปลี่ยนแปลงและมีความยุ่งยากสลับซับซ้อนมากขึ้น จำเป็นต้องดำเนินการให้ประชาชนมีความรู้เท่าทัน มีส่วนร่วม และมีระบบเสริมสร้างสุขภาพและระวังป้องกันอย่างสมบูรณ์ สมควรมีกฎหมายว่าด้วยสุขภาพแห่งชาติ เพื่อวางกรอบและแนวทางในการกําหนดนโยบาย ยุทธศาสตร์และการดำเนินงานด้านสุขภาพของประเทศ รวมทั้งมีองค์กรและกลไกเพื่อให้เกิดการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องและมีส่วนร่วมจากทุกฝ่าย อันจะนําไปสู่เป้าหมายในการสร้างเสริมสุขภาพ รวมทั้งสามารถ ดูแลแก้ไขปัญหาด้านสุขภาพของประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพและทั่วถึง และเป็นการสอดคล้องกับ บทบัญญัติแห่งมาตรา ๕๖ มาตรา ๗๖ และมาตรา ๘๒ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย  จึงจําเป็นต้องตราพระราชบัญญัตินี้

          ผ่านไป ๑๘ ปี พ.ร.บ. ฉบับนี้ยังคงทันสมัย ใช้ได้ดี 

          ในยุค AI มีอะไรลองถาม ChatGPT ว่าทำไมต้องมี สช. ตอบไว้ดังนี้

          สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) เป็นหน่วยงานที่จัดตั้งขึ้นตาม พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๕๐ เพื่อทำหน้าที่ในการขับเคลื่อนนโยบายและระบบสุขภาพของประเทศให้สอดคล้องกับความต้องการของประชาชน โดยมีบทบาทสำคัญ ดังนี้

๑. การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน (Participatory Governance)

•เปิดโอกาสให้ประชาชน ภาคประชาสังคม หน่วยงานรัฐ และ ภาคเอกชน ได้ร่วมกำหนดนโยบายสุขภาพผ่าน สมัชชาสุขภาพ และกลไกอื่นๆ

•สร้างการมีส่วนร่วม ในการกำหนดนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพที่ครอบคลุมทุกมิติของชีวิต เช่น การลดการใช้สารเคมีในเกษตรกรรมและการพัฒนาระบบสุขภาพชุมชน

๒. การเชื่อมโยงนโยบายสุขภาพในทุกนโยบาย (Health in All Policies - HiAP)

•สนับสนุนให้การกำหนดนโยบายสาธารณะในทุกด้านคำนึงถึงผลกระทบต่อสุขภาพ เช่น นโยบายด้านสิ่งแวดล้อม การขนส่ง หรือการศึกษา

•ส่งเสริมการใช้เครื่องมือการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ (HIA) เพื่อช่วยให้หน่วยงานต่าง ๆ สามารถตัดสินใจเชิงนโยบายอย่างรอบด้าน

๓. การจัดกระบวนการสมัชชาสุขภาพ (National Health Assembly - NHA)

•จัดให้มี “สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ” ซึ่งเป็นเวทีแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ

•เป็นพื้นที่สำหรับประชาชนและหน่วยงานทุกระดับในการเสนอปัญหา แนวทางแก้ไข และพัฒนานโยบายร่วมกัน

๔. การพัฒนาระบบสุขภาพเพื่อความเป็นธรรมและเท่าเทียม

•สนับสนุนการแก้ไขปัญหาความเหลื่อมล้ำด้านสุขภาพ เช่น การเข้าถึงบริการสาธารณสุขของประชาชนในพื้นที่ห่างไกลและกลุ่มเปราะบาง

•ส่งเสริมการใช้ข้อมูลเพื่อสนับสนุนการพัฒนานโยบายที่มีความเป็นธรรมทางสุขภาพ (Health Equity)

๕. การสนับสนุนและเชื่อมโยงเครือข่ายสุขภาพระดับชาติและท้องถิ่น

•เชื่อมโยงการทำงานของเครือข่ายสุขภาพระดับจังหวัดผ่าน “สมัชชาสุขภาพจังหวัด”

•สนับสนุนการดำเนินงานของหน่วยงานในระดับพื้นที่ เช่น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และเครือข่ายชุมชน ในการจัดทำแผนสุขภาพชุมชน

บทบาทสำคัญในช่วงสถานการณ์วิกฤต ในช่วงสถานการณ์เช่น การระบาดของโควิด-19 สช. มีบทบาทในการรวบรวมความคิดเห็นจากทุกภาคส่วนในการเสนอแนะแนวทางการรับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉิน ผ่านการจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายที่เกิดจากฉันทมติของสมัชชาสุขภาพ

สรุป สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) มีบทบาทในการสร้างกระบวนการนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพที่มาจากประชาชน ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในทุกระดับ และผลักดันให้เกิดความเป็นธรรมด้านสุขภาพในทุกมิติของนโยบายสร้างระบบสุขภาพที่ยั่งยืนและครอบคลุมความต้องการของสังคมในระยะยาว

          อันนี้ AI ChatGPT เป็นคนตอบ ก็ตอบดีใช้ได้ แต่ยังไม่สมบูรณ์ครบถ้วน จะให้ดีกว่านี้ท่านผู้อ่านลองถามซ้ำดูอีกที และขอทุกท่านโปรดพลิกไปอ่าน “สานพลัง” ฉบับนี้ โดยพลัน