… นับหนึ่งให้ถึงเด็ก

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา การพัฒนาคุณภาพประชากรได้รับการกล่าวถึงในวงกว้าง เนื่องด้วยปัจจัยที่เปลี่ยนแปลงไปในสังคมปัจจุบัน ทั้งด้านโครงสร้างประชากรที่มีสภาพการเกิดน้อยลง (ดังจะเห็นได้อย่างชัดเจนจากสถิติประชากรเกิดใหม่ที่มีจำนวนน้อยกว่าการเสียชีวิตในปี พ.ศ. ๒๕๖๗) การก้าวเข้าสู่สังคมสูงวัยของประเทศไทย รวมถึงการเข้าถึงเทคโนโลยีของทุกกลุ่มวัยที่มีการก้าวกระโดดอย่างรวดเร็วภายหลังจากปัญหาการแพร่ระบาดของโควิด-19 นอกจากนั้น รูปแบบครอบครัวในสังคมไทยก็มีความแตกต่างหลากหลายมากขึ้น

คำถามสำคัญในการพัฒนาประชากรเด็กเกิดใหม่ นอกจากจะทำให้เด็กสามารถเกิด และเติบโตได้อย่างมีคุณภาพแล้ว สิ่งสำคัญ คือ จะทำอย่างไรให้เด็กที่เกิดใหม่เหล่านั้นได้รับการเลี้ยงดูที่ดีจากครอบครัว ชุมชน และสังคมโดยรวมด้วย

ที่ผ่านมาประเด็นความหลากหลายทางเพศ เป็นปรากฎการณ์หนึ่งที่เกิดขึ้นภายใต้การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ของสังคมซึ่งสร้างผลกระทบต่อความสัมพันธ์ในครอบครัวไทยที่หลายครอบครัวยังมีแนวคิดแบบดั้งเดิม รวมถึงสร้างการถกเถียงภายในครอบครัว เพราะปฏิเสธไม่ได้ว่า หลายครอบครัวไม่ได้มีการยอมรับความหลากหลายทางเพศมากนัก อันนำมาสู่ภาวะความตึงเครียดในครอบครัว จนนำไปสู่ผลกระทบด้านสุขภาวะของคนในครอบครัว

ประเด็นเพศภาวะได้รับการหยิบยกมาปรึกษาหารือกันอย่างกว้างขวาง ทั้งในการกำหนดในเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน การกำหนดให้เป็นปัจจัยทางสังคมที่กำหนดสุขภาพ แม้ในส่วนของประเทศไทยเองก็รับปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนที่ยืนยันหลักการว่าการเลือกปฏิบัติเป็นสิ่งที่ยอมรับไม่ได้ ซึ่งรวมถึงความแตกต่างอันเนื่องมาจากเรื่องเพศด้วย ทั้งนี้ในสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๖๒ ได้เห็นชอบมติวิถีเพศภาวะ: เสริมพลังสุขภาวะครอบครัว อันนำมาสู่ความร่วมมือของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในทุกภาคส่วน เพื่อสร้างให้สังคมไทยให้ความสำคัญกับสิ่งที่เรียกว่า ความละเอียดอ่อนทางเพศภาวะ หรือ Gender Sensitivity

ดังนั้น การที่ครอบครัวชุมชนและสังคมโดยรวมจะให้ความสำคัญต่อความละเอียดอ่อนทางเพศภาวะในการเลี้ยงดูเด็ก กล่าวคือยอมรับถึงความหลากหลายในบริบทของสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ไม่สร้างความเครียดในความแตกต่างด้านเพศภาวะของทุกคนในครอบครัว จะทำให้สามารถเสริมพลังสุขภาวะครอบครัวได้อย่างแท้จริง

ทั้งนี้ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ ได้ร่วมกับหน่วยงานภาคีการขับเคลื่อนมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเด็กและเยาวชน เช่น สถาบันแห่งชาติเพื่อการพัฒนาเด็ก, กรมกิจการเด็กและเยาวชน, สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ, ศูนย์คุณธรรม, มูลนิธิสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน, มูลนิธิอินเตอร์เน็ตร่วมพัฒนาไทย, สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน), กรุงเทพมหานคร, มูลนิธิเพื่อการพัฒนาเด็ก, โครงการ ICAP มูลนิธิยุวพัฒน์, ศูนย์วิจัยเพื่อสร้างเสริมความปลอดภัย และป้องกันการบาดเจ็บในเด็ก รพ.รามาธิบดี, สมาคมวิทยุและสื่อเพื่อเด็กและเยาวชน, มูลนิธิสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา และเครือข่ายอ่านบ้านบ้าน ได้มีการปรึกษาหารือและอยู่ระหว่างการกำหนดแนวทางการพัฒนาเมนูสุขภาวะในชุมชนร่วมกัน โดยหนึ่งในประเด็นสำคัญในการส่งเสริมให้เกิดการเลี้ยงดูในชุมชน คือประเด็นการสร้างความเข้าใจวิถีเพศภาวะในครอบครัวและชุมชน